معرفي مدرسه دارالفنون، نخستين دانشگاه در تاريخ ايران

مدرسه دارالفنون

مدرسه دارالفنون اولين مدرسه در ايران و يکي از بهترين جاذبه هاي ايران مي باشد که در شهر تهران واقع شده است. اين مدرسه از اهميت تاريخي ويژه اي برخوردار است. اين مدرسه بزرگ و تاريخي از 50 کلاس مختلف تشکيل شده است. اين مدرسه ساخته شده توسط اميرکبير بود و در آن به ترويج علم و فرهنگ پرداخته مي شد. در ادامه توضيحات کامل تري براي شما در رابطه با اين مدرسه مهم ارائه نموده ايم:

مدرسه دارالفنون
مدرسه دارالفنون يکي از بهترين جاذبه هاي گردشگري شهر تهران مي باشد که هر ساله خيل عظيمي از گردشگران اين منطقه را به عنوان هدف قرار مي دهند. مدرسه دارالفنون از اهميت ويژه گردشگري برخوردار است و به همين دليل بسياري از گردشگران از سراسر نقاط جهان در اين محل حضور مي يابند. توجه داشته باشيد که مدرسه دارالفنون داراي تاريخچه دور و درازي است و معماري زيباي آن توجه همگان را به خود جلب خواهد کرد. مدرسه دارالفنون بنايي بسيار زيبا دارد و هر بيننده اي را مجذوب خود خواهد کرد.

دارالفنون مدرسه اي تاريخي است که در شهر تهران واقع شده است و به عنوان اولين مدرسه اي است که فعاليت خود را در ايران شروع کرده است. هدف از ساخت دارالفنون افزايش آگاهي و علم مردم معمولي کشور بوده است و در اين راه توانسته بسيار فعال عمل نمايد. در زمان تاسيس با مخالفت هاي بسياري روبرو بوده است. امروزه بناي اصلي دارالفنون مورد بازسازي هاي متعددي قرار گرفته و امکان بازديد از آن براي همگان وجود خواهد داشت. اين مدرسه علاوه بر گردشگران خارجي براي مردم ايران نيز از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد. مدرسه دارالفنون توسط آثار باستاني کشور حفظ شده و به همين دليل هر ساله مورد بررسي قرار مي گيرد تا تمامي بخش هاي آن بافت اوليه خود را حفظ کند.

 مدرسه دارالفنون يکي از بهترين جاذبه هاي گردشگري شهر تهران مي باشد

ساخت دارالفنون
مدرسه دارالفنون به دست اميرکبير صدراعظم زمانه خود ساخته شد و اين شخصيت از جمله شخصيت هاي محبوب ايران مي باشد که بي شک نام آن براي همگان آشنا خواهد بود. ناصر الدين شاه قاجار که اميرکبير را فردي دانا و عالم مي دانست براي افکار وي اهميت ويژه اي قائل بود و اميرکبير به جهت ترويج علم در ميان مردم نظر ساخت مدرسه اي براي آموزش نوجوانان را مطرح کرد که با مخالفت هاي بسياري روبرو شد، اما سرانجام توانست تاييد پادشاه را دريافت نمايد. اميرکبير به مدت 3 سال و 3 ماه صدراعظم ايران بود و خدمات ارزنده اي براي مملکت ارائه نمود و به دليل حسودي بسياري از صاحب منصبان دولت اجازه کار به وي داده نشد و او را به قتل رساندند. اميرکبير نتوانست کار ساخت مدرسه دارالفنون را به اتمام برساند اما بناي اصلي اين مدرسه توسط اميرکبير ساخته شد. به همين دليل نام سازنده اين مدرسه اميرکبير مي باشد و پس از گذشت ساليان پس از مرگ آرزوي او به سرانجام رسيد و مدرسه دارالفنون به صورت کامل شروع به فعاليت نمود.

 مدرسه دارالفنون توسط ميرزا تقي‌خان اميرکبير در زمان ناصرالدين‌شاه قاجار تاسيس شد

دليل ساخت مدرسه دارالفنون
براي ساخت دارالفنون دلايل مختلفي ذکر مي شود و اميرکبير از ابتداي صدارت خود سعي بر افزايش آگاهي مردم کشور داشت اما پس از شکست ايران و روسيه همه به خواسته اميرکبير پي بردند چرا که همه دانستند دليل شکست ايران نداشتن آگاهي مردم بوده است و پس از اين جنگ جرقه اول براي ساخت دارالفنون زده شد. در سال 1244 قمري اميرکبير به روسيه سفر کرد و مدارس و حوزه هاي علميه متعددي را در اين کشور مشاهده کرد و پس از بازگشت به کشور تصميم بر احداث مدرسه اي در ايران گرفت.

اميرکبير دانسته هاي خود را به ناصرالدين شاه منتقل کرد و ناصرالدين شاه با نظريه ساخت مدرسه موافقت نموده و ساخت اين بنا را به ميرزا رضا مهندس باشي سپرد. مهندس باشي از جمله مهندسان حرفه اي زمان بود که توانست بناي اصلي مدرسه را بنا نمايد. دارالفنون فضاي وسيعي دارد و بسياري از نوجوانان در اين مدرسه مشغول به کسب علم شدند و نقش بسزايي در افزايش علم و آگاهي مردم در آن زمان داشته است. درب اصلي اين مدرسه ابتدا در خيابان الماسيه قرار گرفته بود که بعدها به خيابان ناصر خسرو انتقال يافت.

 ساختمان دارالفنون در خيابان ناصرخسرو در مرکز شهر تهران جاي گرفته‌است

بخش هاي مدرسه دارالفنون
مدرسه دارالفنون تشکيل شده از بخش هاي مختلفي مي باشد که تمامي اين بخش ها به تدريس علم اختصاص داده شده بود. اين مدرسه تشکيل شده از 50 اتاق مي باشد که در تمامي اين اتاق ها کنده کاري ها و گچبري هاي زيبايي انجام شده و اتاق ها فضايي آرام و دل انگيز دارند. اين اتاق ها از نظر اندازه دقيقا شبيه به يکديگر هستند و مانند مدارس امروزي در هر يک از اين کلاس ها يک نوع درس به دانش آموزان تعليم داده مي شد. جلوي هر يک از اتاق هاي دارالفنون يک ايوان ساخته شده است و تمامي اتاق ها به شکل مربع با طول و عرض 4 متر مي باشد.

بر روي برخي از ديوارهاي اتاق و راهروهاي آن گچبري هاي بسيار شکيل انجام شده است و شاهد تذهيبات خاصي بر روي آنها هستيم. در اين اتاق ها بخشي براي نشستن آموزگار تعبيه شده بود که به دليل بلندتر بودن اين بخش نسبت به ساير بخش هاي کلاس اشراف کامل بر کلاس دارد. قسمت کف کلاس ها از سنگ پوشانده شده است و در زمان قديم دانش آموزان بر روي قالي هايي که بر روي سنگ پهن مي شده مي نشستند.

 مدرسه دارالفنون تشکيل شده از بخش هاي مختلفي مي باشد

حياط دارالفنون
حياط دارالفنون يکي از ديگر بخش هاي زيباي مدرسه مي باشد که در اين حياط تمامي عوامل دخيل بر زيبايي در نظر گرفته شده است. در بخش مياني حياط مدرسه يک حوض بزرگ تعبيه شده است که به زيبايي هرچه تمام تر فضا افزوده است. امروزه نيز اين حوضچه باقي مانده و در داخل آن در تمامي اوقات آب زلالي وجود دارد. اين حوضچه مصارف گوناگوني داشته است و مهمترين استفاده آن آب خوردن دانش آموزان بوده است. سرچشمه آب حوضچه از قنات معروف آب شاه بوده است که داراي آب زلالي بوده و يکي از بهترين آب هاي تهران در آن زمان بوده است.

قرار گرفتن حوضچه در ميان درختان زيبا و بزرگ فضا را زيباتر نموده است و درختاني که در اطراف حوضچه قرار گرفته اند زردآلو، شاه توت، توت و گوجه هستند که در همان زمان ساخت دارالفنون ساخته شده اند. اطراف حوضچه به صورت سنگ کاري شده بوده و دور تا دور فضاي حياط را پوشش داده است که از طريق اين راه ها مي توانيد رفت و آمد داشته باشيد. امروزه يک دستگاه کوچک در وسط حوضچه تعبيه شده که آب را مانند فواره به آسمان پرتاب مي کند.

هدف از ساخت دارالفنون افزايش آگاهي و علم مردم معمولي کشور بوده است

دروازه دارالفنون
دروازه دارالفنون يکي از زيباترين بخش هاي اين مدرسه مي باشد که معماري زيبايي داشته و توجه همگان را به خود جلب خواهد کرد. اين دروازه به صورت کاملا سنتي معماري شده و با مشاهده آن مي توانيد به فرهنگ و معماري اصيل ايراني پي ببريد. اين دروازه داراي طاق بزرگي مي باشد از دو طرف درگاه قابل مشاهده است. در بخش مياني و بالاي دروازه يک کتيبه بزرگ آبي رنگ تعبيه شده است که در ميان اين کتيبه نام دارالفنون و سال تاسيس آن حک شده است.

براي نگهداري طاق دروازه 2 ستون نقره اي رنگ ساخته شده بود که اين ستون ها به شکل استوانه بوده و استحکام بسيار بالايي دارند. در بخش بالايي دروازه اصلي آن دو لنگه چوبي قهوه اي رنگ قرار گرفته که طاق دروازه بر روي اين چوب ها قرار گرفته است. دروازه اصلي اين مدرسه در خيابان ناصر خسرو کنوني مي باشد و به دليل دسترسي راحت مورد بازديد بسياري قرار گرفته است. براي ساخت دروازه نيز از آجر استفاده شده است که نشان دهنده معماري اصيل ايراني مي باشد.

 دروازه دارالفنون يکي از زيباترين بخش هاي اين مدرسه مي باشد

تاسيس دارالفنون
جالب است بدانيد که مدرسه دارالفنون دقيقا 13 روز قبل از مرگ اميرکبير تاسيس شد و تاريخ تاسيس آن به ششم دي ماه سال 1230 بر مي گردد. با اينکه دارالفنون به دست اميرکبير ساخته شد اما متاسفانه نتوانست در روز تاسيس اين مدرسه حضور داشته باشد. پس از اميرکبير آقا خان نوري صدراعظم شد که تاسيس اين مدرسه نيز با حضور صدر اعظم جديد انجام گرفت. بسياري از مدرسان اين مدرسه از کشورهايي نظير اتريش، آلمان و فرانسه بودند که دليل آن را مي توان نداشتن ميانه خوب اميرکبير با کشور روسيه دانست.

اين مدرسه ابتدا با 30 دانش آموز شروع به فعاليت نمود و پس از گذشت تنها چند ماه توانست دانش آموزان بسياري را گرد هم آورد و تنها 2 سال از تاسيس آن گذشته بود که تمامي 50 کلاس آن پر از دانش آموز و مدرس شد. مدرسه دارالفنون به عنوان اولين مدرسه و دانشگاه مدرن در ايران مي باشد و به همين دليل در تمامي نوشته هاي تاريخ مراکز علمي و دانشگاه هاي خارجي با نام دارالفنون شناخته مي شد. امروزه از ساختمان دارالفنون براي يک مرکز اداري استفاده مي شود و البته امکان بازديد از آن براي گردشگران نيز وجود خواهد داشت.

تاريخچه مدرسه دارالفنون
مدرسه دارالفنون تاريخچه پر رمز و رازي دارد و بارها و بارها مورد بازسازي و ترميم قرار گرفته است. بناي اين مدرسه در سال 1230 افتتاح شد و پس از افتتاح مدرسه به مدت 80 سال فعاليت داشت و طي اين 80 سال دانشمندان بسياري در اين مدرسه مشغول به تحصيل علم شدند. در سال 1308 دارالفنون تخريب شد و ميرزا يحيي خان اعتمادالدوله که به عنوان وزير وقت ايران بود کليه بخش هاي دارالفنون را کوبيد و تمامي ستون ها و بناي اصلي ساختمان از بين رفت. ساختمان امروزي دارالفنون به دست همين فرد ساخته شده است و معمار روسي با نام نيکولاس مارکوف بر کار ساخت دارالفنون نظارت داشت و به همين دليل هيچگونه عيب و ايرادي در کار ساخت آن شاهد نخواهيد بود و تمامي نکات حائز اهميت بر زيبايي بنا، در نظر گرفته شده است و ساختمان کنوني بسيار زيباتر از ساختمان قبلي آن بوده است.

مدرسه ابتدا حالت آکادميک داشته است اما توجه داشته باشيد که در سال 1317 مدرسه حقوق و طب از مدرسه دارالفنون جدا شد و به همين دليل دارالفنون به يک دبيرستان عادي تبديل شد و از اين پس دانش آموزان در مقطع دبيرستان مي توانستند در آن ثبت نام نمايند.

گذشت زمان و دارالفنون
همانطور که در بخش قبل نيز به آن اشاره شد، دارالفنون از سال 1317 به يک دبيرستان بدل شد و به همين دليل مقاطع تحصيلي پايين تر را پوشش مي داد. اين مدرسه تا سال 1357 بود که به عنوان يک دبيرستان فعاليت مي کرد و در اين سال به دليل انقلاب ايران، کاربري آن به صورت کلي تغيير کرد و از دبيرستان به مرکز تربيت معلم تبديل شد. توجه داشته باشيد که پس از گذشت ساليان دارالفنون از تربيت معلم به آموزش و پرورش تغيير پيدا کرد.

در سال 1368 بود که دارالفنون به عنوان ميراث فرهنگي ايران ثبت شد و به يکي از مراکز گردشگري مهم تهران بدل شد. مدرسه دارالفنون امروزه قرار است به موزه تبديل شود و به عنوان يک گنجينه شناخته مي شود. توجه داشته باشيد که دارالفنون در موقعيت مناسبي قرار گرفته و به راحتي مي توانيد به آن دسترسي داشته باشيد. امروزه از دارالفنون به خوبي مراقبت مي شود و مورد بازسازي هاي متعددي قرار گرفته و به همين دليل زيبايي اوليه خود را حفظ کرده  است. تماشاي نماي کنوني اين مدرسه توجه همگان را به خود جلب خواهد کرد و قرار گرفتن آن در يک خيابان پرتردد سبب شده که بسياري آن را هدف قرار دهند.

 در ابتدا مدرسه دارالفنون نام ديگري داشته است و طي ساليان دراز نام آن تغيير هاي بسياري کرد

استادان برجسته دارالفنون
در مدرسه دارالفنون تهران استادان بسياري فعاليت داشته اند و به همين دليل اين مدرسه از شهرت جهاني برخوردار بوده و اين مدرسه محل تعليم دانشمندان و متفکران بزرگ ايران بوده است. از جمله مدرسان حرفه اي اين مدرسه مي توان به موارد زير اشاره کرد:

– دکتر ادوارد ژاکوب: دکتر ادوارد ژاکوب پولاک اولين جراح و پزشک نوين بوده است و اين پزشک در کشور ايران خدمات رساني نمود و به همين دليل در دارالفنون مشغول به تدريس رشته پزشکي شد.

– کاپيتان زانتي: کاپيتان زانتي مهندس نظام هندسه مي باشد که زانتي در سال 1269 قمري متاسفانه به علت شايع شدن وبا جان خود را از دست داد. اين مدرس در محله دروازه و در کليساي ارمني ها به خاک سپرده شده است.

– چارتا: چارتا استاد معدن شناسي مي باشد که اين استاد هم به دليل شيوع وبا جان خود را از دست داد. اين استاد به مازندران نيز سفر کرد و در رابطه با معدن هاي البرز تحقيقات وسيعي انجام داد.

– کرشيش: کرشيش يکي از معلمان فعال مدرسه دارالفنون بود که به تدريس دروس مختلف مشغول بوده است و از جمله درس هاي تحت تدريس وي مي توان به: دروس جغرافيا، تاريخ، هندسه و حساب اشاره نمود. کرشيش به کمک دانشجويان خود کتاب هاي بسياري را ترجمه نموده است.

 نامگذاري دارالفنون

توجه داشته باشيد که در ابتدا مدرسه دارالفنون نام ديگري داشته است و طي ساليان دراز نام آن تغيير هاي بسياري کرد. در زماني که کار ساخت دارالفنون آغاز شد هيچ نامي براي آن در نظر گرفته نشده بود و از بناي آن با نام هاي مختلف مربوط به محل تعليم و تربيت ياد مي شده است. از جمله نام هايي که بر روي اين مکان گذاشته شده است مي توان به: مدرسه جديد، تعليم خانه، معلم خانه، مکتب خانه و مدرسه نظاميه اشاره نمود. پس از نزديک شدن به تاسيس اين مدرسه اميرکبير نسبت به نامگذاري آن اقدام نمود. توجه داشته باشيد که اميرکبير طي نامه اي که به سفير ايران در روسيه نوشته است از اين مکان با عنوان مدرسه نظاميه ياد کرده است.

 ميرزا محمدعلي خان شيرازي، نخستين رئيس دارالفنون بود

آموزش در دارالفنون
در مدرسه دارالفنون آموزش درس هاي مختلفي انجام مي شده است و علاوه بر دروس تئوري در دارالفنون اقدام به آموزش دروس عملي نيز مي شده است. مهمترين رشته هايي که در دارالفنون تدريس مي شده اند عبارت اند از: سواره نظام، پياده نظام، مهندس پزشکي و جراحي، کاني شناسي و داروسازي. در ابتدا براي اينکه معلمان حرفه اي در ايران يافت نمي شدند اکثر معلم هاي دارالفنون از خارج استخدام شدند. اميرکبير با آشنايي کاملي که با سياست هاي دولت انگليس و فرانسه داشت از اين کشورها براي تدريس معلم استخدام نکرد و معلم هاي اتريشي براي آموزش در نظر گرفته شدند.

روساي دارالفنون
مدرسه دارالفنون به دليل تاريخي بودن، روساي متعددي داشته است که هر يک از اين روسا از جمله مقامات بزرگ کشوري بوده اند که به ترتيب از قرار زير خواهند بود:
–  ميرزا محمد علي خان شيرازي که سمت وزارت امور خارجه را داشته است.
– عزيز خان مکري سمت سردار کل يا همان وزير جنگ را داشته است.
– ميرزا محمد خان امير تومان
– عليقلي ميرزا اعتضادالسلطنه که به عنوان اولين وزير علوم ايران شناخته مي شود.
–  رضا قلي خان هدايت پس از سال ناظم بودن رئيس مدرسه شد
– علي قلي خان هدايت فرزند رضاقلي خان هدايت از جمله رئيسان حرفه اي دارالفنون بوده است که بعدها به مخبرالدوله ملقب شد.
– جعفر قلي خان هدايت که برادر کوچک علي قلي خان هدايت بوده و به مخبر الملک ملقب بود.
– محمد حسين خان اديب الدوله
– رضاقلي هدايت پسر جعفر قلي خان هدايت